Borsada yatırım yaparken, sadece hisse senetlerinin alım-satım fiyatlarını değil, işlemlerin toplam maliyetini de dikkate almak önemlidir. Borsada maliyet hesaplama, yatırımcıların kârlılığını doğrudan etkileyen bir faktördür. Peki, borsada işlem yaparken hangi maliyetler ortaya çıkar ve bu maliyetler nasıl hesaplanır? İşte borsada maliyet hesaplama hakkında bilmeniz gerekenler:
1. Borsada İşlem Maliyetleri Nelerdir?
Borsada işlem yaparken karşılaşabileceğiniz başlıca maliyetler şunlardır:
a) Komisyon Ücretleri
Aracı kurumlar, hisse alım-satım işlemleri için komisyon ücreti alır. Bu ücret, işlem tutarının belirli bir yüzdesi veya sabit bir miktar olabilir.
- Örnek: Bir hisse senedi alım işlemi için %0,1 komisyon ücreti alınıyorsa, 10.000 TL’lik bir işlemde 10 TL komisyon ödenir.
b) Spread (Alış-Satış Farkı)
Hisse senetlerinin alış ve satış fiyatları arasında bir fark (spread) bulunur. Bu fark, işlem maliyetinizi etkileyebilir.
- Örnek: Bir hisse senedinin alış fiyatı 100 TL, satış fiyatı 99 TL ise spread 1 TL’dir.
c) Borsa İşlem Ücreti
Borsa İstanbul’da işlem yaparken, işlem tutarı üzerinden borsa işlem ücreti alınır. Bu ücret, genellikle işlem tutarının binde biridir (‰1).
- Örnek: 10.000 TL’lik bir işlemde borsa işlem ücreti 10 TL’dir.
d) Stopaj (Vergi Kesintisi)
Hisse senetlerinden elde edilen kârlar üzerinden stopaj vergisi kesilir. Stopaj oranı, Temmuz 2023 itibarıyla %10’dur.
- Örnek: 1.000 TL kâr elde ederseniz, 100 TL stopaj vergisi kesilir.
e) Temettü Vergisi
Temettü gelirleri üzerinden de stopaj vergisi kesilir. Temettü stopaj oranı, Temmuz 2023 itibarıyla %10’dur.
- Örnek: 500 TL temettü geliri elde ederseniz, 50 TL stopaj vergisi kesilir.
2. Borsada Maliyet Nasıl Hesaplanır?
Borsada işlem yaparken toplam maliyeti hesaplamak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:
a) Alım İşlemi Maliyeti
- Hisse alım fiyatı × Alınan hisse adedi = Toplam alım tutarı
- Toplam alım tutarı × Komisyon oranı = Komisyon ücreti
- Toplam alım tutarı × Borsa işlem ücreti oranı = Borsa işlem ücreti
- Toplam Alım Maliyeti = Toplam alım tutarı + Komisyon ücreti + Borsa işlem ücreti
b) Satım İşlemi Maliyeti
- Hisse satış fiyatı × Satılan hisse adedi = Toplam satış tutarı
- Toplam satış tutarı × Komisyon oranı = Komisyon ücreti
- Toplam satış tutarı × Borsa işlem ücreti oranı = Borsa işlem ücreti
- (Satış tutarı – Alım tutarı) × Stopaj oranı = Stopaj vergisi
- Toplam Satım Maliyeti = Toplam satış tutarı – (Komisyon ücreti + Borsa işlem ücreti + Stopaj vergisi)
c) Net Kâr Hesaplama
- Net Kâr = Toplam satış tutarı – Toplam alım maliyeti – Satım işlemi maliyetleri
3. Örnek Maliyet Hesaplaması
Aşağıda, 100 adet hisse senedi alım-satım işlemi için örnek bir maliyet hesaplaması bulunmaktadır:
a) Alım İşlemi
- Hisse alım fiyatı: 50 TL
- Alınan hisse adedi: 100
- Toplam alım tutarı: 50 TL × 100 = 5.000 TL
- Komisyon ücreti (%0,1): 5.000 TL × 0,001 = 5 TL
- Borsa işlem ücreti (‰1): 5.000 TL × 0,001 = 5 TL
- Toplam Alım Maliyeti: 5.000 TL + 5 TL + 5 TL = 5.010 TL
b) Satım İşlemi
- Hisse satış fiyatı: 60 TL
- Satılan hisse adedi: 100
- Toplam satış tutarı: 60 TL × 100 = 6.000 TL
- Komisyon ücreti (%0,1): 6.000 TL × 0,001 = 6 TL
- Borsa işlem ücreti (‰1): 6.000 TL × 0,001 = 6 TL
- Kâr: 6.000 TL – 5.000 TL = 1.000 TL
- Stopaj vergisi (%10): 1.000 TL × 0,10 = 100 TL
- Toplam Satım Maliyeti: 6.000 TL – (6 TL + 6 TL + 100 TL) = 5.888 TL
c) Net Kâr
- Net Kâr: 5.888 TL – 5.010 TL = 878 TL
4. Borsada Maliyetleri Azaltmak İçin İpuçları
- Düşük Komisyonlu Aracı Kurumlar: Komisyon oranları düşük olan aracı kurumları tercih edebilirsiniz.
- Uzun Vadeli Yatırım: Sık alım-satım yapmak yerine uzun vadeli yatırım stratejileri benimseyerek maliyetleri azaltabilirsiniz.
- Stopaj Vergisi Planlaması: Kârlarınızı stopaj vergisi oranlarını dikkate alarak planlayabilirsiniz.
Borsada maliyet hesaplama, yatırımcıların kârlılığını doğrudan etkileyen önemli bir süreçtir. Komisyon ücretleri, borsa işlem ücretleri, stopaj vergisi ve spread gibi maliyetleri dikkate alarak daha bilinçli yatırım kararları alabilirsiniz. Borsada işlem yaparken maliyetleri minimize etmek, yatırım getirilerinizi artırmanıza yardımcı olabilir.
Unutmayın: YatirimDanismanligi.com bir bilgi paylaşım platformudur ve burada yer alan bilgiler yatırım tavsiyesi niteliği taşımaz. Borsada işlem yapmadan önce profesyonel bir yatırım danışmanına danışmanız önerilir.